دامین (دامنه) چیست؟

دامین یا دامنه در حقیقت برای شناسایی سایت اینترنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، و از یک یا چند قسمت تشکیل شده‌است که با نقطه (دات) از هم جدا شده‌اند. دامین نام وب سایت شما می باشد که شامل قسمت نام و پسوند می باشد.
پسوندهای بین الملی رایج عبارتند از .com ، .net و .org که دارای مصارف عمومی می باشند و هر یک به ترتیب معرف سایتهای تجاری (Commercial) ، شبکه (Network) و سازمانی یا غیر انتفاعی (Organization) می باشند. در ثبت این دامنه ها هیچ محدودیتی وجود ندارد ولی نامها با اولویت درخواست ثبت می شوند و برای مدت یک تا ده سال (قابل تمدید) با توجه به حق الثبت پرداختی معتبر می باشند. دامنه های .info ، .biz و .name نیز در زمره  دامنه های قابل ثبت برای عموم ولی با کاربری خاص می باشند. پسوند .info برای سایتهای اطلاعاتی (Information) ، پسوند .biz برای سایتهای تجاری (Business) و پسوند .name هم فقط برای سایتهای شخصی مناسب می باشد استفاده از این سه پسوند  در خارج از این چارچوب تعریف شده ممنوع و منجر به حذف دامنه و سلب حقوق مربوطه از مالک آنها خواهد شد. همچنین کلیه دامنه های بین المللی فوق و بسیاری از دامنه های محلی تابع قوانین حمایت کننده از علائم تجاری می باشند.
نوع com: مخفف Commercial به معنای تجاری است که اکثراْ جهت استفاده‌هایی که به شکلی به اموری مانند خرید و فروش، معرفی محصولات، خدمات و مانند آن مربوط می‌باشند، اختصاص می‌یابد، اگرچه امروزه بسیاری از سایتهای همه منظوره نیز از نوع com استفاده می‌کنند. مثال: www.tij.com
نوع net: (مخفف Network) این نوع Domain معمولاْ توسط شبکه هائی مانند شبکه‌های اطلاع رسانی، شرکتهای اینترنتی و سایر موارد مشابه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مانند: www.tij.net
نوع org: (مخفف Non-Profit Organizations) این نوع Domain معمولاْ توسط مؤسسات و سازمانهای غیر انتفاعی که غالباْ فعالیت غیر تجاری (یا حتی تجاری) دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مانند: www.tij.org
نوع دوحرفی:انواع دو حرفی دامنه نمایانگر دامنه‌های کشوری و ملی می‌باشند: مانند ir (ایران)، jp (ژاپن)، de (آلمان)٬ uk (انگلیس)٬ ps (فلسطین)و…. که در انتهای نام Domain‌ها قرار می‌گیرند
مانند www.tij.ir
نوع biz: (مخفف Business). این نوع Domain خــاص سایتهای شغلی – تجارتی به ویژه خدمات مربوط به تجارت الکترونیکی که به زودی ارزشی بیش از پیش در اینترنت خواهد یافت، ایجاد گشته‌است..
مانند: www.tij.biz
نوع info: (مخفف Information). این نوع Domain در سایت‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بنحوی با امر اطلاع رسانی در هر موردی، مرتبط می‌باشند. این اطلاع رسانی می‌تواند موارد تجاری و غیر تجاری را شامل گردد. سایتهایی که به اموری از قبیل انواع اطلاع رسانی در رشته‌هایی مانند علوم، معرفی محصولات، معرفی خدمات و… اختصاص یافته‌اند، می‌توانند دارای دامنه‌ای مانند info. باشند.
مانند: www.tij.info
نوع name: این اولین نوع Domain ای است که خاص افراد (اشخاص حقیقی) ایجاد شده‌است. در حقیقت کلیه افرادی که به هر منظور شخصی می‌خواهند برای خودشان Website ایجاد کنند می‌توانند از این دامنه استفاده کنند،
مانند: www.abbas.name
نوع ws: این نوع Domain با آنکه مخصوص به دامنه ملی یک کشور است ولی بخاطر مشابهت آن با مخفف کلمه (WebSite) مورد توجه فراوان قرار گرفته‌است و همانطور که از نامش بر می‌آید، می‌تواند هر نوع وب سایتی را در بر گیرد.
مانند: www.tij.ws
نوع us: این نوع Domain با آنکه مخصوص به دامنه ملی کشور آمریکا است ولی بخاطر مشابهت آن با مخفف کلمه (us) بمعنی (ما) مورد توجه فراوان قرار گرفته‌است
مانند: www.tij.us
نوع tv: این نوع Domain با آنکه مخصوص به دامنه ملی یک کشور است ولی بخاطر مشابهت آن با مخفف کلمه (Television) مورد توجه شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای قرار گرفته‌است و برای این منظور استفاده می‌گردد
مانند: www.tij.tv
سایر انواع Domain: در حقیقت انواع دیگری از Domain‌ها وجود دارند که هنوز به اندازه Domain‌های بالا، مقبولیت نیافته‌اند. به طور مثال نوع دیگری از Domain به نام museum. وجود دارد که مخصوص موزه‌ها می‌باشد. و یا نوع aero که مخصوص سایتهای مرتبط با حمل و نقل هوایی و یا Mil که مربوط به سایتهای نظامی است
مانند: www.tij.mil
دامنه‌های تحت دامنه IR : برای ثبت با دامنه‌های زیر باید مجوز یا مدارک رسمی مربوطه به همان نوع فعالیت موجود باشد. مثلا متقاضیان ثبت دامنه co.ir باید دارای شرکت ثبت شده باشند
ac.ir. برای سازمانهای آکادمیک که دارای مجوز از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شورای نظارت بر حوزه‌های علمیه، یا شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند.
مانند: www.pnu.ac.ir
sch.ir. برای مدارس، موسسات و سایر سازمانهای آکادمیک تحت مجوز وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران.
مانند: www.tvoccd.sch.ir
net.ir. برای واحدها یا موسساتی که مقررات رسمی آنها دلالت بر ارائه خدمات شبکه دارد، یا در غیر این صورت، قانونا مجاز به ارائه خدمات شبکه هستند.
مانند: www.dpi.net.ir
gov.ir. برای بخشهای اداری و سازمانهای زیرمجموعه قوای مجریه، مقننه و قضاییه جمهوری اسلامی ایران.
مانند: www.ershad.gov.ir
org.ir. برای سازمانهای غیر انتفاعی رسمی و سازمانهای بین المللی که دولت ایران یا یکی از موسسات آن عضو آنهاست.
مانند: www.iid.org.ir
co.ir. برای همه سازمانها و شرکتهای غیر دولتی دیگر.
مانند: www.renault.co.ir
id.ir. برای اشخاص حقیقی که شهروند یا مقیم قانونی جمهوری اسلامی ایران هستند
مانند: www.abbas.id.ir
سایر پسوندهای غیر کشوری: .
تاریخچه پیدایش و گسترش
در ۱۵ مارس ۱۹۸۵، اولین نام دامنه تجاری (.COM) به نام سیمبولیکس بوسیله یک شرکت سیستم‌های رایانه‌ای به نام Symbolics در کمبریج ماساچوست ثبت شد.
در ۱۹۹۲ کمتر از ۱۵۰۰۰ دامنه.COM ثبت شده بود.
در دسامبر ۲۰۰۹ حدود ۱۹۲ میلیون نام دامنه وجود داشت که بخش بزرگی از آنها دامنه پرطرفدار.COM بود. تعداد آنها در ۱۵ مارس ۲۰۱۰ به حدود ۸۴ میلیون رسید که شامل ۱۱٫۹ میلیون وب سایت کسب و کار آنلاین و تجارت الکترونیک , ۴٫۳ میلیون وب سایت تفریحی , ۳٫۱ میلیون وب سایت مرتبط با امور مالی، و ۱٫۸ میلیون وب سایت ورزشی می‌شد.
ماهانه حدود ۶۶۸ هزار دامنه.COM جدید ثبت می‌شود.
پسوندهای ملی
علاوه بر پسوندها عمومی و خاص ، کشورهای مختلف نیز می توانند اقدام به درخواست پسوند با کد اختصاری کشور خود (دو حرفی) را بنمایند. اداره این پسوندها ، قوانین و نحوه تخصیص آنها در اختیار دولتها یا مراکز معرفی شده توسط مراجع رسمی هر کشور خواهد بود. کشورها مختلف می توانند ثبت این دامنه ها را برای سایر ملیتها آزاد یا محدود نموده و یا بطور کلی هرگونه رویه خاصی را در این خصوص اتخاذ نمایند. پسوندهای دو حرفی بعضی از ملیتها با بعضی از کلمات اختصاری تشابه داشته که این کشورها از این فرصت استفاده نموده و به فروش عمومی پسوندها خود اقدام می نمایند. پسوندهایی نظیر .ws , .tv , .cc , .fm , .mw , .it  و غیره … از این قبیل می باشند. بسیاری از کشورها پسوند خود را به سطوح دیگری نیز تقسیم می نمایند. مثلا .ir که پسوند کشور ایران است به .org , .net , .co , .id , edu تقسیم گردیده که بعضی از این پسوندها مخصوص فعالیتهای خاص در نظر گرفته شده اند.
دامنه سطح‌بالای کد کشور ایران ‎.ir است و کد بین‌المللی . ایران نیز مراحل آزمایشی را می‌گذراند. (در انتهای این مطلب می توانید لیست دامنه های هر کشور را مشاهده نمایید.
دامنه ها هر چند زیر نظر یک موسسه (ICANN) صادر می شوند اما پسوندهای گوناگون ممکن است ثباتهای (Registrar) گوناگون داشته باشند که به عنوان نماینده عمل می نمایند. هریک از این ثباتها می توانند در قبال دریافت مبالغی ناچیز امنیت یا خدمات بیشتری را ارائه نمایند. دقت فرمایید که ثبت دامنه ارتباط مستقیم با خدمات میزبانی نداشته و هریک از این خدمات را می توان از طریق تامین کنندگان مختلف تهیه نمود
همانطور که برای تهیه یک محل سکونت یا تجارت اولین سوال آدرس منطقه مورد نظر است، برای وب سایت نیز این امر اولین مرحله برای شروع می باشد و همانطور که در دنیای واقعی نیز آدرس شما بیانگر بسیاری از نکات برای مخاطبین قبل از رویارویی با شما می باشد. دردنیای مجازی نیز این امر صادق است. آدرس شما مثلا در یک محل گرانقیمت یا یک ساختمان معروف گویای سطح بالای فعالیت شماست ، آدرس دفتر کار شما در یک محل مسکونی ممکن است مشکلاتی را برای شما بوجود آورد یا مراجعین شما را دچار سردر گمی نماید ، فعالیتهای تجاری در مناطق مسکونی ممکن است با محدودیتهایی روبرو گردد. با کمی تفاوت می توان مشخصه های مشابهی را نیز برای آدرس مجازی تعریف نمود. هر سایت می تواند از طریق تعداد نامحدودی آدرس ثبت شده قابل دسترسی باشد. به همین دلیل ابتدا به اجزا و خصوصیات آدرس یک سایت اشاره می نماییم.
پسوند:
انتخاب پسوند برای یک آدرس اجباری است ، پسوند را می توان از میان گزینه های موجود و با توجه به نوع یا محل فعالیت انتخاب نمود. پسوندهای مجاز و معتبر در واقع پسوندهایی می باشند که توسط کمیته مخصوص تایید و تصویب پسوندها یعنی ICANN تایید شده باشند. این پسوندها از نظر فنی Top Level Domain یا به اختصار TLD اطلاق می گردند که می توان آنها را در سه دسته کلی به ترتیب زیر تقسیم بندی نمود:
– پسوندهای عمومی (gTLD):
این پسوند ها که عبارتند از.com , .net , .org برای ثبت و استفاده عموم و هر نوع کاربری مجاز (قانونی) قابل استفاده می باشند. ثبت این دامنه ها از طریق شرکتهایی با عنوان Registrar که توسط ICANN معتبر اعلام شده اند یا نمایندگیهای مجاز آنها امکان پذیر می باشد. هر چند دامنه های فوق هر یک از اختصارهایی برای منظور خاص اقتباس گردیده اند ( .org ارگانها و مراکز غیر انتفاعی ، .net شبکه و خدمات اینترنتی ، .com بنگاهها و مراکز اقتصادی ) ولی در عمل محدودیتی برای استفاده از این پسوندها وجود ندارد. در این میان پسوند .com بیشترین متقاضی را در بر داشته و که در حال حاضر بیش از چهل میلیون دامنه بر روی این سه پسوند ثبت می باشند و در حدود ۹۰ درصد از پسوند .com استفاده شده است.
– پسوندهای اختصاصی (ویژه):
پسوندهایی که افراد و سازمانهایی با مشخصات و فعالیتهای خاص بر روی آنها می توانند اقدام به ثبت دامنه نمایند یا فعالیت بر روی این پسوند ها می بایست از قوانین خاصی تابعیت بنماید. مانند .biz , .edu , .info , .gov , .int , .pro , aero, .arpa , .coop, .museum که در هنگام ثبت یا در مدت استفاده ارائه مدارک و رعایت قوانینی خاص اجباری خواهد بود.
نام دامنه:
پس از انتخاب پسوند نام دامنه مهمترین قسمت تشکیل دهنده آدرس یک سایت می باشد. این نام از ترکیب ۳ الی ۶۴ حرف ، عدد یا خط تیره (بدون فاصله) تشکیل می گردد. اگر در ثبت عبارت خاصی به عنوان نام دامنه خود اصرار دارید که این عبارت قبلا ثبت شده باشد گریزی غیر از تغییر پسوند مورد نظر خود نخواهید داشت.
چنانچه آدرس سایت شما حاوی علامت تجاری شما باشد، می توانید جهت اطمینان از دسترسی آسانتر و حفاظت از نام تجاری خود کلیه مشتقات و ترکیبهای آنرا بر روی پسوندهای مختلف ثبت نمایید.
زیر دامنه (پیشوند):
انتخاب پیشوند کاملا اختیاری می باشد ، اما بعضی از پیشوندها بطور پیش فرض برای دسترسی به قسمتها و خدمات خاصی از سایت شما اختصاص داده می شوند. مثلا www. برای دسترسی به صفحات سایت ftp. برای دریافت و ارسال فایل mail. برای دریافت و ارسال نامه های الکترونیکی و غیره … البته دارنده یک دامنه بر روی یک پسوند مجاز به تعریف زیر دامنه ها به تعداد نامحدود می باشد. برای این منظور می بایست با سرویس دهنده سایت خود مشورت نمایید.

جدول دامنه های مختص هر کشور